Verkeer in de stad

Een andere benadering voor het ontwerp van stedelijke openbare ruimte.

De stad is van iedereen. Tegelijkertijd is het onmogelijk om overal in die stad iedereen tevreden te stellen als het gaat om de kwaliteit van de openbare ruimte, de leefbaarheid, verkeersveiligheid en de bereikbaarheid. Dat vraagt om keuzes bij de (her)inrichting van de openbare ruimte: keuzes op verschillende schaalniveaus en keuzes waarbij je integrale afwegingen moet maken. Hoe doe je dat?

Het resultaat is de ontwerpmethodiek ‘Verkeer in de Stad’. De methodiek is toegepast in Groningen, Rotterdam, Amsterdam, Den Haag en Tilburg. De methodiek sluit aan bij initiatieven zoals Duurzaam Veilig III en het Strategisch Plan Verkeersveiligheid (SPV) en is toepasbaar onder de huidige wet- en regelgeving.

Er zijn altijd meerdere keuzes om straten in te richten. Verkeer in de Stad helpt bij het gestructureerd maken van die keuzes. In praktijk betekent het vaak dat je meer ruimte zal bieden aan verblijven, lopen, fietsen en lichte motorvoertuigen zoals de e-bakfiets of snorscooter, en minder aan de auto. Dat kan inhouden dat de auto minder hard mag, dat de auto een rijstrook of rijrichting verliest, of dat de auto te gast is in een smallere straat. Het kan ook ertoe leiden dat het aantal parkeerplekken op straat afneemt. Het betekent ook dat je op andere plekken juist bewust kiest voor het goed faciliteren van hoofd-ontsluitingsroutes voor auto, bus en vrachtverkeer. De methodiek is in essentie beleidsneutraal, maar vraagt om keuzes en zal in praktijk vaak leiden tot heel bewuste herverdeling van ruimte.

De methode in het kort

In de ontwerpmethodiek Verkeer in de Stad leggen we een nieuw fundament, met nieuwe grondslagen voor ontwerp. Verkeer in de Stad is een methodiek waarbij je eerst vanuit de gewenste ruimtelijke kwaliteit en vervolgens vanuit de gewenste verkeersafwikkeling je uitgangspunten in kaart brengt, op beleidsniveau, structuur- en netwerkniveau. Veiligheid, leefbaarheid en bereikbaarheid krijgen elk aandacht. De methodiek biedt een procesmatige benadering van inrichtingsvraagstukken, en ook handvatten voor het vormgeven van die inrichting. We behandelen hierna enkele principes van de methodiek.

• Het ontwerp van een straat bepaalt hoe hard ergens gereden mag worden. De snelheidslimiet voor alle verkeersdeelnemers wordt
  niet langer gekoppeld aan het type voertuig, maar is gekoppeld aan de plek waar je bent. Dat is voor auto’s al gangbaar, maar voor heel veel voertuigen – denk vooral aan lichte motorvoertuigen zoals de elektrische bakfiets en de speed pedelec – is dat in de stad nog niet normaal. Dit principe verkleint de onderlinge snelheidsverschillen tussen verkeersdeelnemers die hetzelfde deel van de openbare ruimte delen, wat veel bijdraagt aan de verkeersveiligheid.
• Voertuigen indelen naar massa en snelheid. Voor de verkeersveiligheid is het van belang dat verschillen in massa en snelheid tussen verkeersdeelnemers zo klein mogelijk zijn. Een tweede belangrijk principe dat daarmee samenhangt is het werken met voertuigfamilies. We definiëren ‘voertuigfamilies’ door vergelijkbare voertuigen in
  een ‘familie’ in te delen op basis van massa. Op basis van haalbare snelheid worden families verder ingedeeld in voertuigtypen. Met ‘haalbare snelheid’ bedoelen we: de snelheid die een voertuig normaliter kan halen, dus zonder bovenmatige krachtsinspanningen van de berijder of (illegale) opvoer-ingrepen aan het voertuig. Het schema hieronder geeft een weergave van voertuigfamilies naar snelheid en massa.

• Balans tussen ruime en verkeer op alle niveaus. Elke bewoner of bezoeker van de stad maakt op twee manieren gebruik van de openbare ruimte. Om er te verblijven, maar ook om deel te nemen aan het verkeer. Deze notie vormt de basis van de ontwerpaanpak: bij elke ontwerpstap dient er een balans te zijn tussen ‘ruimtelijke kwaliteit’ in de brede zin van het woord en een optimaal functionerend verkeerssysteem. Onder ‘ruimtelijke kwaliteit’ verstaan we in Verkeer in de Stad niet alleen verblijfskwaliteit, maar ook ruimte voor alle andere stedelijke functies die niet samenhangen met verkeer.

Informatie voor professionals

De ontwerpmethodiek ‘Verkeer in de Stad’ (VidS) is in opdracht van de ANWB ontwikkeld in samenwerking met Mobycon, Awareness, Ben Immers Advies en Bart Egeter Advies. Gemeenten kunnen zelf met de methodiek aan de slag. Hieronder vindt u het rapport met de ontwerpmethodiek. Dit rapport is de opvolger van het rapport dat in 2016 verscheen. Het is een aanscherping op de methodiek op basis van leerpunten uit de pilots in onder meer Rotterdam, Den Haag, Amsterdam en Tilburg.

Meer informatie over verkeer in de stad.